Mythe: Biologisch Is Altijd Gezonder en Beter

EU Biologisch keurmerk vereisten:

Plantaardige producten: • Geen synthetische pesticiden (wel natuurlijke toegestaan) • Geen kunstmest (wel organische mest) • Geen genetisch gemodificeerde organismen (GGO) • Gewasrotatie verplicht • Beperkt gebruik van additieven

Dierlijke producten: • Meer leefruimte voor dieren • Toegang tot buitenruimte • Biologisch voer • Geen preventief antibiotica (alleen bij ziekte) • Geen groeihormonen • Beperkt aantal dieren per m²

Verwerkte producten: • Min. 95% biologische ingrediënten • Beperkte lijst toegestane additieven (47 vs 300+ in regulier)

---

Wat biologisch NIET betekent:

❌ Pesticidevrij (natuurlijke pesticiden worden gebruikt!) ❌ Altijd lokaal (kan uit andere kant van de wereld komen) ❌ Altijd duurzaam (transport, verpakking tellen ook) ❌ Automatisch gezonder ❌ Meer voedingsstoffen (zie verder)

Wat zegt de wetenschap?

Stanford University meta-analyse (2012): • 237 studies vergeleken • Biologisch vs conventioneel

Conclusie: • Geen significant verschil in vitamines en mineralen • Fosfor: iets hoger in biologisch (maar tekort is zeldzaam) • Omega-3 in biologische melk/vlees: 50% hoger (maar absolute hoeveelheden laag)

---

Newcastle University studie (2014): • 343 studies geanalyseerd • Focus op antioxidanten

Conclusie: • Biologische groenten/fruit: 20-70% meer antioxidanten • Phenolische verbindingen hoger • MAAR: verschil in gezondheidseffect onbekend • Eten van meer groenten (bio of niet) heeft groter effect

---

British Journal of Nutrition (2016): • Biologische melk en vlees • 50% meer omega-3 vetzuren

MAAR: • Absolute hoeveelheid nog steeds laag • Beter: eet vette vis 2x/week (veel meer omega-3) • Niet nodig om biologisch vlees te eten voor omega-3

---

Wetenschappelijke consensus:

✅ Biologisch heeft iets meer antioxidanten ✅ Biologische zuivel/vlees heeft iets meer omega-3 ❌ Maar: verschillen zijn klein en klinisch belang onduidelijk ❌ Gewone groenten eten heeft VEEL groter gezondheidseffect dan de keuze bio vs niet-bio

Mythe: Biologisch = pesticidenvrij Waarheid: Biologisch gebruikt WEL pesticiden (natuurlijk)

---

Conventionele landbouw: • Synthetische pesticiden toegestaan • Streng gereguleerd (EU normen) • Residu's getest (moet onder veilige grens) • Effectiever tegen plagen

Biologische landbouw: • Alleen natuurlijke pesticiden (bv. kopersulfaat, pyrethrum) • 'Natuurlijk' betekent NIET automatisch veiliger • Kopersulfaat (biologisch) is giftig voor waterorganismen • Soms meer nodig (minder effectief)

---

Zijn pesticiden in conventioneel voedsel gevaarlijk?

Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA): • 97% van voedselmonsters binnen veilige limieten • Residu's zijn extreem laag (ver onder schadelijke niveau) • Gevaar van pesticiden in normale voeding is verwaarloosbaar

WHO & FAO: • Geen bewezen gezondheidsrisico bij normale consumptie • Blootstelling ligt 100-1000x onder veilige grens

---

Moeten we ons zorgen maken?

Voor volwassenen: Nee. Risico is verwaarloosbaar.

Voor kinderen, zwangere vrouwen: • Voorzichtiger met zeer hoge blootstelling • Was groenten/fruit goed (verwijdert 75-80% residu) • Varieer je groenten/fruit (verschillende soorten = verschillende pesticiden) • Biologisch kan extra zekerheid geven, maar is niet noodzakelijk

---

Praktisch: • Goed wassen is belangrijker dan biologisch kopen • Meer groenten eten (bio of niet) >> keuze voor biologisch

Hier scoort biologisch WEL beter:

Biologische dierhouderij: ✅ Meer leefruimte per dier ✅ Toegang tot buitenruimte (weidegang) ✅ Minder dieren per m² ✅ Biologisch voer (zonder GGO) ✅ Geen preventief antibiotica ✅ Geen groeihormonen

Conventionele dierhouderij: ❌ Minder ruimte (intensieve veehouderij) ❌ Vaak geen buitenruimte ❌ Meer dieren op kleinere oppervlakte ❌ Soms preventief antibiotica (wel aan banden gelegd in EU)

---

Antibiotica-resistentie:

• Overmatig gebruik in veehouderij → resistente bacteriën
• Biologisch: alleen bij ziekte, niet preventief
• Dit is belangrijk voor volksgezondheid

Conclusie: ✅ Voor dierenwelzijn: biologisch is duidelijk beter ✅ Voor antibioticareductie: biologisch helpt

---

Maar let op: • Scharrelvlees/eieren (niet-biologisch) hebben ook meer welzijn • "Vrije uitloop" betekent ook buitenruimte • Biologisch is niet het enige keurmerk voor welzijn

Is biologisch automatisch duurzamer?

Nee! Het is genuanceerder.

Voordelen biologisch: ✅ Geen synthetische pesticiden → minder waterverontreiniging ✅ Betere bodemkwaliteit (meer organische stof) ✅ Meer biodiversiteit op het land ✅ Geen kunstmest → minder energiegebruik productie ✅ Beter voor insecten en vogels

Nadelen biologisch: ❌ Lagere opbrengst per hectare (20-50% minder) ❌ Meer landgebruik nodig voor zelfde hoeveelheid voedsel ❌ Soms meer transport (minder lokaal beschikbaar) ❌ Natuurlijke pesticiden ook milieu-impact

---

Lokaal vs Biologisch:

Voorbeeld: • Biologische avocado uit Peru (10.000 km transport) • Lokale appel uit Nederland (conventioneel)

Welke is duurzamer? → Lokale appel (transport weegt zwaarder dan bio vs niet-bio)

Beste keuze: ✅ Lokaal EN seizoensgebonden ✅ Als extra: biologisch

---

Vleesconsumptie vs biologisch:

Impact op milieu: • 1 kg rundvlees (conventioneel) = 15.000 liter water, 15 kg CO2 • 1 kg linzen = 1.250 liter water, 1 kg CO2

Conclusie: Minder vlees eten heeft VEEL grotere milieu-impact dan kiezen voor biologisch vlees

---

Duurzaamheid prioriteiten:

1. Plantaardig > dierlijk (grootste impact) 2. Lokaal en seizoensgebonden (transport) 3. Minder verpakking (plastic reductie) 4. Minder voedselverspilling (1/3 van voedsel wordt weggegooid) 5. Biologisch (als je bovenstaande al doet)

Prijsverschil:

• Groenten/fruit: +20-50% duurder
• Zuivel: +30-80% duurder
• Vlees: +50-150% duurder
• Eieren: +50-100% duurder

Waarom duurder? • Lagere opbrengst per hectare • Meer arbeidsintensief • Kleinere schaal productie • Certificeringskosten • Hogere voerkosten (bio-diervoer)

---

Is het de prijs waard?

Vanuit gezondheid: ❌ Bewijs voor gezondheidsvoordeel is beperkt ❌ Verschil in voedingswaarde is klein ❌ Voor gezondheid: eet meer groenten (bio of niet) belangrijker

Vanuit dierenwelzijn: ✅ Ja, biologisch dierlijke producten zijn beter voor dierenwelzijn ✅ Ook: scharreleieren, vrije uitloop zijn betaalbare alternatieven

Vanuit milieu: ⚠️ Genuanceerd ✅ Voor biodiversiteit en bodemkwaliteit: ja ❌ Voor klimaat: plantaardig eten en lokaal belangrijker

Vanuit smaak: • Biologisch fruit/groenten KUNNEN beter smaken (maar niet altijd) • Hangt meer af van ras, oogstmoment, versheid • Smaak is subjectief

---

Budget-vriendelijke tips:

• Focus biologisch budget op dierlijke producten (welzijn)
• Koop seizoensgroenten (goedkoper, lokaal)
• Groenten goed wassen (verwijdert meeste residu's)
• Bevroren groenten: even voedzaam, goedkoper

Prioriteit 1: Dierlijke producten (dierenwelzijn)

✅ Eieren (biologisch of scharreleieren) • Grote impact op kipwelzijn • Niet veel duurder

✅ Zuivel (als je budget toelaat) • Koeien hebben weidegang • Iets meer omega-3

✅ Vlees (of beter: minder vlees eten) • Grotere leefruimte dieren • Geen preventief antibiotica

---

Prioriteit 2: Groenten/fruit voor kwetsbare groepen

• **Zwangere vrouwen** (extra voorzichtig)
• **Jonge kinderen** (gevoeliger voor pesticiden)
• Was altijd goed, ook bij biologisch!

'Dirty Dozen' (meeste pesticiden): Als je selectief biologisch koopt, kies deze: • Aardbeien • Spinazie • Boerenkool • Appels • Druiven • Perziken • Kersen • Peren • Tomaten • Selderij • Paprika

'Clean Fifteen' (minste pesticiden): Deze hoef je niet per se biologisch: • Avocado • Ananas • Ui • Maïs • Kiwi • Kool • Bloemkool • Asperges

---

Prioriteit 3: Milieu en biodiversiteit

• Als je milieu prioriteit geeft: biologisch helpt
• Maar: lokaal + seizoensgebonden + plantaardig > biologisch

Je hoeft niet 100% biologisch:

Slimme mix:

✅ Biologisch: • Eieren (scharreleieren) • Vlees (of nog beter: minder vlees) • Zuivel (als budget toelaat) • Groenten/fruit voor kinderen/zwangeren

✅ Conventioneel (maar bewust): • Groenten/fruit goed wassen • Variëren (verschillende soorten) • Seizoensgebonden en lokaal • Bevroren groenten (voedzaam, goedkoop)

---

Belangrijker dan biologisch:

1. Meer groenten en fruit eten (bio of niet) • 250g groenten + 200g fruit per dag • Verschil bio vs niet-bio is verwaarloosbaar vergeleken met voordeel van meer groenten eten

2. Minder bewerkte producten • Verse groenten > biologische koekjes • Hele producten > verpakte

3. Minder vlees, meer plantaardig • Voor milieu en gezondheid • Groter effect dan wel/niet biologisch

4. Lokaal en seizoensgebonden • Minder transport • Verser • Vaak goedkoper

5. Geen voedselverspilling • 1/3 van voedsel wordt weggegooid • Grootste verspilling

---

Conclusie:

Biologisch kan onderdeel zijn van gezonde keuzes, maar is geen must. Focus eerst op basis: meer groenten/fruit, minder bewerkt, meer plantaardig. Binnen je budget kun je dan selectief biologisch kiezen voor dierlijke producten (welzijn) en bepaalde groenten/fruit.